USC en UVSV praten over wat normaal vaak onbesproken blijft

Op 6 mei was de aftrap van de derde editie van de Welzijnsweek van het mannen- en vrouwencorps van Utrecht. Op deze eerste dag kwamen vierhonderd leden bijeen in de Domkerk. Voor eerstejaars was het een verplicht nummer, maar ook veel ouderejaars kwamen opdagen. De opkomst was hoger dan verwacht. “We moesten zelfs stoelen erbij halen.” 

De welzijnsweek is volgens eindverantwoordelijken UVSV-preses Jopke van Dobbenburgh en vicevoorzitter van het USC Nicolaas de Gaay Fortman echt nodig. “Sinds corona hebben we op het USC gemerkt dat mentale problemen onder leden zichtbaarder en urgenter zijn geworden”, vertelt Nicolaas. Zo kreeg het USC te maken met leden die uit het leven stapten. “Dan weet je dat je als vereniging je verantwoordelijkheid moet nemen en actief iets moet doen.”

Even over jou
De verenigingen organiseerden een welzijnsweek in dezelfde periode waarin ook de Universiteit Utrecht de aandacht richt op studentenwelzijn. Dat heeft twee redenen zeggen Nicolaas en Jopke. Ten eerste voelen de leden zich meer op hun gemak om zich uit te spreken als ze onder bekenden zijn. En ten tweede speelt mentaal welzijn ook een sleutelrol op de sociëteit en in verenigingshuizen waar tijdens een eigen week ook aandacht voor in.

De aftrap van de welzijnsweek met als thema Even over jou werd verzorgd door wethouder Eva Oosters en collegevoorzitter van de Hogeschool Utrecht Wilma Scholte op Reimer. De HU-voorzitter  hoopte dat de welzijnsweek zou bijdragen aan de nodige cultuurverandering. Ze noemde de incidenten waarmee het USC negatief in het nieuws was gekomen: de publicatie van een bangalijst, de sociaal onveilige huizencultuur en zich misdragende strandwachten op Texel.

Incidenten, zo erkent Nicolaas, die een probleem vormen binnen de vereniging. “Ons contact met instellingen als de UU en HU is goed, en samenwerkingen als tijdens de welzijnsweek dragen eraan bij dat we elkaar beter begrijpen en gezamenlijk kunnen werken aan een gezonde verenigingscultuur. We begrijpen dat juist deze gevallen extra kritisch gevolgd worden, maar tegelijkertijd zien we ook bij onze huizen een duidelijke bereidheid tot verbetering.”

Foto Lotte Nijhof

Hoe gaat het met je?
De onderwerpen die tijdens de eerste dag van de welzijnsweek werden besproken, leken bij velen een snaar te raken. De verschillende sprekers die na de bestuursvoorzitter aan het woord kwamen, en die vertelden over de mentale problemen waarmee zij zelf worstelden, kregen veel vragen uit het publiek. De rode draad van de week was dan ook ‘Praten over wat normaal vaak onbesproken blijft’. 

Sophie van den Enk, Wie-is-de-Mol-winnaar en presentator, verhaalde over haar depressie in haar studententijd; schrijver Harmen van Liemt vertelde over het verlies van zijn zus die overleed aan kanker. Influencer Martijn Manschot (Gierige Gasten, nu Greedy Guys) herinnerde zich hoe hij zijn stress-signalen negeerde en in een burn-out belandde en Olympiër en Tour de France-winnaar Leontien van Moorsel sprak over haar eetstoornis toen ze wielrenner was. Het duo Strijkplank Poëzie bracht luchtigheid maar vroeg ook aan de zaal of ze de vraag “Hoe gaat het met je?” eerlijk beantwoorden. Dat bleek bijna niemand te doen.

Hulp vragen
Nicolaas en Jobke vertellen dat er door het gehele jaar aandacht is voor het welzijn van hun leden. Naast het bespreekbaar maken van mentale gezondheid tijdens zo’n thema-avond, willen de verenigingen ook zorgen dat leden daadwerkelijk hulp kunnen inschakelen als dat nodig is. Bij USC kunnen leden terecht bij de Commissie Utrechts Studentenleven (CUS). Hierin zitten onder meer leden die psychologie of geneeskunde studeren. Ook is er het Team Psychische Gezondheid dat bestaat uit een groep reünisten die werkzaam is in het veld van mentaal welzijn. “85 procent van de leden geeft aan in de ledenenquête dat ze CUS kennen”, aldus Nicolaas. 

Bij UVSV bleek dat leden de weg naar de externe vertrouwenspersonen niet altijd makkelijk weten te vinden. Daarom zijn Jopke en een bestuursgenoot nu zelf het aanspreekpunt. Ondertussen werken ze aan een eigen commissie, naar voorbeeld van de CUS, die volgend jaar van start moet gaan.

Welzijnscommissaris
Ook is er meer aandacht voor het welbevinden van de USC-leden in de verenigingshuizen. Tijdens thematische vergaderingen met huisoudsten bijvoorbeeld, wordt gesproken hoe zij om moeten gaan met hun verantwoordelijkheden. “In onze huizen is sprake van een functionele hiërarchie. Oudere bewoners hebben meer verantwoordelijkheden in huis dan de jongere huisgenoten. We bespreken tijdens conventen hoe je als oudste dat op een goede manier kan doen zodat rekening wordt gehouden met het welzijn van alle bewoners”, zegt Nicolaas. “Uit terugkoppeling blijkt dat dat een directe positieve impact heeft.”

Tijdens een van de conventen werd geopperd om een welzijnscommissaris binnen een huis aan te stellen. Dat zou een ouderejaars moeten zijn die structureel “incheckt” bij huisgenoten, bijvoorbeeld tijdens koffiemomenten of huisvergaderingen. Een aantal huizen heeft inmiddels zo’n welzijnscommissaris en volgens Nicolaas heeft ook dat een positief effect op het huisleven. Volgens het bestuur zijn dit soort conventen in elk geval “eerste stappen richting bewustwording en cultuurverandering”.

Huizen Heeren Akkoord
De Senaat erkent dat het lastig is om volledig inzicht te krijgen in het leven achter de voordeuren van de kroeghuizen. “Dat blijft een uitdaging”, zegt Nicolaas. Wel is er nu een gedagscode in werking, het zogenoemde Huizen Heeren Akkoord. Ook kunnen ouderejaars een leiderschapstraining volgen van het USC, met nadruk op aanspreekcultuur en verantwoordelijkheidsgevoel. Het doel hiervan is “dat leden elkaar sneller en op een constructieve manier durven aan te spreken wanneer er iets gebeurt dat niet oké is.” 

Jopke vindt het moeilijk te zeggen of het gedrag binnen het USC daadwerkelijk aan het veranderen is. “Ik weet wel dat het USC hard aan het werk is en veel goede beleidsplannen heeft”, zegt ze. “Maar of dat ook het gewenste effect heeft, vind ik lastig te beoordelen.”

Nicolaas reageert hierop dat cultuurverandering lastig meetbaar is. “Je kunt de inzet en initiatieven goed in kaart brengen, maar het daadwerkelijke effect op gedrag en sfeer laat zich minder makkelijk in cijfers vangen.”

De organisatoren van de welzijnsweek van USC en UVSV, foto Lotte Nijhof